Kiedy jest właściwy czas na stopniową rezygnację z karmienia piersią? Kiedy przejść na butelki, a w którym momencie wprowadzać uzupełniające pokarmy? Panuje na ten temat wiele opinii. Jak nie pogubić się w gąszczu wskazówek na temat diety niemowlaka? Co jest ważne w jadłospisie dziecka w pierwszym roku życia?
Mleko matki to najlepszy pokarm
Najlepszym pokarmem dla niemowląt jest mleko matki. Karmiąc wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy matka dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dodatkowo chroni i wzmacnia je, daje poczucie bliskości i bezpieczeństwa oraz cały czas wspiera jego zdrowy rozwój. Skład mleka matki zmienia się wraz z potrzebami dziecka. Dzięki takim modyfikacjom ten naturalny pokarm pomaga w funkcjonowaniu i specjalizowaniu się narządów i wspomaga funkcje metabolizmu energetycznego, nie w pełni rozwiniętego po urodzeniu. Mleko matki jest wyjątkowo lekkostrawne, wzmacnia układ odpornościowy i wspiera rozwój mózgu. Warto wiedzieć, że dziecko karmione wyłącznie piersią otrzymuje ilość płynów w pełni pokrywającą zapotrzebowanie. Rekompensować należy jedynie ich utratę spowodowaną szczególnymi okolicznościami, takimi jak ostra biegunka lub wymioty.
Zdarzają się sytuacje, kiedy niemowlę nie może być karmione naturalnym mlekiem. Stosuje się wówczas mleko początkowe, oznaczane przez producentów numerem 1. Mleko takie jest zawsze dostępne na oddziałach noworodkowych. Bardziej specyficzne mieszanki, na przykład dla dzieci z alergiami, kupuje się na receptę. Do przygotowania takiego pokarmu należy używać tylko przegotowanej wody o niskiej zawartości sodu i podaje się w temperaturze 37 stopni.
Rozszerzanie diety niemowlaka
Żywność uzupełniająca nie powinna być wprowadzana przed ukończeniem 17. tygodnia życia. 4 miesięczne dziecko uczy się jeść z łyżeczki i pić z kubeczka. To, kiedy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia karmienia uzupełniającego, zależy od jego indywidualnego rozwoju. W tym czasie niemowlę powinno siedzieć prosto z podparciem i bez pomocy trzymać głowę przez kilka minut. Jest w stanie samodzielnie wkładać rzeczy do ust i okazywać zainteresowanie nową żywnością lub jedzeniem innych. Są to oznaki i umiejętności, które sygnalizują dojrzałość do wprowadzenia pokarmów uzupełniających. Jeśli rodzice nie mają pewności, czy ich dziecko jest gotowe do karmienia uzupełniającego, warto porozmawiać z położną lub pediatrą. Należy podkreślić, że karmienie uzupełniające nie oznacza końca karmienia piersią. Nawet dziecko karmione butelką nadal powinno otrzymywać mleko matki lub mieszankę do czasu wprowadzenia przecierów i kaszek. Gdy pierwsze trudności zostaną przezwyciężone, każdego dnia dziecko będzie jadło więcej, aż pokarmy uzupełniające całkowicie zastąpią mleko.
Co powinno się znaleźć w menu dziecka w pierwszym roku życia?
Wprowadzenie do jadłospisu dziecka przecieru zawierającego mięso służy przede wszystkim zaopatrzeniu w żelazo. Zapasy żelaza płodowego wyczerpują się najpóźniej od 7. miesiąca, ale zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest duże ze względu na potrzebę wzrostu. Biodostępność żelaza hemowego jest znacznie wyższa niż żelaza z pokarmów roślinnych. Ponadto mięso poprawia przyswajalność żelaza roślinnego w posiłku. Mięso, zwłaszcza wołowina, dostarcza również łatwo przyswajalnego cynku. W diecie wegetariańskiej i wegańskiej znacznie trudniej spełnić te potrzeby.
Najważniejsze w diecie wegetariańskiego niemowlęcia jest podawanie produktów wyłącznie z ekologicznych upraw oraz ryb z czystych łowisk. Dieta wegańska i wegetariańska nie dopuszcza spożywania ryb, jednak ze względu na wyjątkowe znaczenie dla rozwoju mózgu i wzroku kwasów omega-3 z ryb powinno się je podawać niemowlęciu raz lub dwa razy w tygodniu. Przyswajalność żelaza znacząco poprawia witamina C z warzyw i owoców. O ten pierwiastek, podobnie jak o aminokwasy egzogenne i witaminę B12 wzbogacane są mleka modyfikowane i kaszki, które warto wprowadzić do menu. Ponieważ wegetariański, a szczególnie wegański jadłospis niemowlęcia znacznie trudniej zbilansować niż dorosłego, wskazane jest skorzystanie z porad dietetyka, który wskaże również suplementację.
- Pierwszym warzywem powinna być marchewka. W przypadku rzadkich przypadków nietolerancji można ją zastąpić na przykład kalafiorem, dynią lub brokułami.
- Jako tłuszcz najlepszy jest olej rzepakowy, mający optymalny stosunek kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 i zawierający mało nasyconych kwasów tłuszczowych.
- Za dostarczanie wapnia odpowiadają kaszki i owsianki. Warto je wzbogacić sokiem owocowym, ponieważ zawarta w nim witamina C znacznie poprawia wchłanianie żelaza z pełnoziarnistych zbóż.
- Oprócz pokarmów uzupełniających niemowlę potrzebuje dodatkowych płynów. Zapotrzebowanie dzienne wynosi około 200 ml wody lub lekkich ziołowych herbat.
